วันเป็งปุ๊ด คือวันอะไร แล้วทำไมต้องมีพิธีตีกบาตรกันตอนเที่ยงคืน เป็นอย่างไรต้องเข้ามาดู
เมืองไทยเป็นหนึ่งในหลาย ๆ ประเทศทั่วโลกที่มีประวัติรากฐานประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนานกว่าจะมาถึงปัจจุบันนี้ ทำให้มีประเพณีที่มากมายตามไปด้วย วันเป็งปุ๊ด พิธีตักบาตรเที่ยงคืน ของชาวล้านนา เป็นอีกหนึ่งประเพณีที่น่าสนใจและน่าค้นหาการตักบาตรตอนเที่ยงคืนนั้นเป็นอย่างไร
การตักบาตรตอนเที่ยงคืน หลายคนคงจะรู้สึกแปลกใจเป็นการตักบาตรที่แตกต่างจากการทำบุญโดยทั่วไป และทำให้แปลกตากับคนต่างถิ่นที่ได้พบเห็น แต่จริง ๆ แล้วนั้นการ ตักบาตรเที่ยงคืนใน วันเป็งปุ๊ด เป็นประเพณีที่สืบทอดปฏิบัติกันมาอย่างยาวนานของชาวล้านนา และได้ถือว่าเป็นวันสำคัญทางศาสนาอีกวันหนึ่งด้วย ประเพณีที่ดีงามอย่างนี้ ตรวจหวย จะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับวันเป็งปุ๊ด คือวันอะไร
วันเป็งปุ๊ด คือวันอะไร
วันเป็งปุ๊ด หรือ วันเพ็ญพุธ เป็นวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำที่ตรงกับวันพุธซึ่งจะไม่เจาะจงว่าจะต้องอยู่ในเดือนอะไร จะมีทุกปีจะมีกี่ครั้งก็ได้ไม่เจาะจงอีกเช่นกันว่าต้องมีเพียงปีละครั้ง ในปีหนึ่งอาจจะมี 3 วัน 5 วัน หรือมากกว่านี้ก็ได้ หรืออาจจะไม่มีเลยก็ได้ ในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำที่ตรงกับวันพุธนี้พระสงฆ์และสามเณรในเมืองจะออกมาบิณฑบาตรตอนเที่ยงคืน

ประเพณีนี้เก่าแก่ดั้งเดิมที่สีบทอดกันมาเป็นร้อยกว่าปีแล้ว ซึ่งวัฒนธรรมที่ผสมผสานกันระหว่างธรรมเนียมของชาวไทลื้อแถบจีนใต้ กับวัฒนธรรมของชาวไทยใหญ่ในรัฐฉานของพม่า เป็นการผสมผสานที่ลงตัวทำให้เกิดประเพณีที่สวยงามปฏิบัติสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบันนี้
ในวันเป็งปุ๊ด ทำอะไรบ้าง
ในวันเพ็ญพุธ 15 ค่ำนี้ ถ้าเป็นในจังหวัดเชียงใหม่ จะตักบาตรคืนวันอังคารหลังเวลา 00.00 น. ซึ่งเวลาที่ย่างเข้าสู่วันพุธ แต่ถ้าหากเป็นโซนจังหวัดเชียงราย ลำปาง แม่ฮ่องสอน จะตักบาตรกันในคืนวันพุธ เวลา 24.00 น. เป็นต้นไป
เหล่าพุทธศาสนิกชนชาวล้านนาจะเตรียมจัดข้าวปลาอาหารแห้งไปทำบุญ พระสงฆ์ก็จะเดินออกมารับบาตร การตักบาตรเที่ยงคืนนี้ถือได้ว่าเป็นการระลึกถึงพระมหาอุปคุต เชื่อกันว่าหากใครได้ทำบุญใส่บาตรพระอุปคุตแล้วจะได้บุญบังเกิดโชคลาภ ความเป็นสิริมงคลแก่ตนเอง
พระอุปคุต คือใคร

ประวัติของพระอุปคุตนั้นตามความเชื่อที่ได้สืบต่อกันมาว่าไว้ว่า ท่านเป็นลูกของพ่อค้าเมืองมถุรา ท่านถือกำเนิดหลังจากที่พระพุทธเจ้าปรินิพานไปแล้วได้ประมาณ 200 ปี ก่อนที่ท่านจะเกิดบิดาได้ออกปากสัญญากับพระสานวารี หากมีบุตรชายจะให้ออกบวช เมื่อพระอุปคุตออกบวชท่านได้บำเพ็ญเพียรจนสำร็จเป็นพระอรหันต์ขีณาสพ มีอภิญญาต่าง ๆ สามารถที่จะแสดงอิทธิฤทธิ์ต่าง ๆ ได้
เชื่อกันว่าท่านมักน้อย สันโดษ ท่านจึงได้เนรมิตรเรือนแก้วอยู่ที่สะดือทะเล จำพรรษาอยู่ที่นั้นตลอดอายุของท่าน ท่านจะขึ้นมาจากสะดือทะเลก็ต่อเมื่อมีเหตุเภทภัยกับพระพุทธศาสนา หรือเมื่อมีพิธีกรรมใหญ่ ๆ หรือมีคนนิมนต์ขอความช่วยเหลือจากท่าน
พระอุปคุต ท่านเป็นพระเถระที่มีความสำคัญในสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช ผู้ที่เป็นผู้นำในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้กระจายออกไปทั่วโลก รวมถึงเข้ามาเผยแผ่ในประเทศไทยด้วยเช่นกัน
ทำไมต้องตักบาตรตอนเที่ยงคืน
ความเชื่อของชาวล้านนาเชื่อกันว่า เมื่อถึงวันเพ็ญพุธ 15 ค่ำ พระอุปคุตจะแปลงกายเป็นสามเณรเพื่อออกมาโปรดสัตว์ หากผู้ใดได้ใส่บาตรกับพระอุปคุตแล้วผู้นั้นจะได้อนิสงส์ผลบุญแรง มีแต่ความสุขความร่ำรวยด้วยทรัพย์สินเงินทอง มีโชคลาภ อุดมสมบูรณ์ไม่อดอยาก เกิดความเป็นสิริมงคลกับชีวิต ดังนั้นชาวล้านนาทุกคนจึงคอยที่จะทำบุญใส่บาตรเป็นพิเศษในวันเป็งปุ๊ดนี้
พิธีตักบาตรเที่ยงคืนทำอะไรบ้าง
ในปัจจุบันนี้ พิธีตักบาตรเที่ยงคืน ในวันเป็งปุ๊ด ส่วนใหญ่จะทำกันมากในจังหวัดเชียงใหม่ และเชียงราย โดยในพิธีนี้ จะนิมนต์พระสงฆ์มาประกอบพิธีเจริญพระพุทธมนต์ที่วิหารหลวง จากนั้นจะทำพิธีถวายข้าวมธุปายาสแด่พระมหาอุปคุต
เมื่อล่วงเลยเวลาเข้าสู่เที่ยงคืนของวันเพ็ญ พระสงฆ์ สามเณร จะเดินแถวเป็นขบวนออกมารับบาตรจากประชาชนที่รอคอยใส่บาตรอยู่ในบริเวณวัด โดยของใส่บาตรจะเป็นพวกอาหารแห้ง เช่น

- ข้าวสาร
- ปลากระป๋อง
- น้ำดื่ม
- หอม-กระเทียม
- เกลือ-น้ำตาลทราย
- น้ำปลา
- เส้นบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป
- ของแห้งต่าง ๆ
แต่ถ้าหากท่านใดสนใจที่จะร่วมสืบสานประเพณีอันดีงามนี้ไม่ต้องไปไกลถึงทางภาคเหนือ สามารถร่วมพิธีตักบาตรเที่ยงคืนนี้ได้ที่กรุงเทพฯ ที่ศูนย์การค้าเมโทร เวสต์ ทาวน์ ถ.กัลปพฤกษ์ แขวงบางหว้า เขตภาษีเจริญ ที่บ้านต้องจิตต์
โดยงานพิธีนี้จะมีการจัดขึ้นทุกปีที่มีวันเพ็ญพุธขึ้น 15 ค่ำ ภายในงานจะมี สวดสืบชะตาแบบล้านนา และพิธีอัญเชิญองค์พระอุปคุต ร่วมรับบาตรตอนเที่ยงคืน หากไปร่วมงานให้เตรียมของใส่บาตรไปเองได้เลย ถือได้ว่าเป็นกิจกรรมบุญดี ๆ ที่จัดขึ้นสำหรับคนกรุงเทพฯ เลยทีเดียว
ตรวจหวย ขอแถมให้อีกนิดกับ คาถาบูชาพระอุปคุต และ คาถาขอลาภจากพระอุปคุต สำหรับผู้ที่เคารพบูชาพระอุปคุตจะพร ขอโชคขอลาภจากท่าน
คาถาบูชาพระอุปคุต
ตั้งนะโมฯ 3 จบ
อุปะคุตโต จะ มะหาเถโร สัมพุทเธ นะ วิยากะโต มารัญจะ มาระพะลัญจะ โสอิทา นิมะหาเถโร นะมัสสิตตะวา ปะติฏฐิโต อะหัง วันทามิ อิทาเนวะ อุปะคุตตัง จะมะหาเถรัง ยัง ยัง อุปะทะวัง ชาตัง วิธัง เสติ อะเสสะโต มะหาลาภัง ภะวันตุเม ฯ
คาถาขอลาภพระอุปคุต
ตั้งนะโมฯ 3 จบ
มหาอุปคุตโต จะ มหาลาโภ พุทโธลาภัง สัพเพชะนา พะหูชะนา ราชาปุริโส อิถีโยมานัง นะโม โจรา เมตตาจิตตัง เอหิจิตติจิตตัง ปิยังมะมะ สะเทวะกัง สะพรหมมะกัง มนุสสานัง สัพพะลาภัง ภะวันตุ เม ฯ เอหิจิตติจิตตัง พันธะนัง อุปะคุโต จะ มหาเถโร พุทธะสาวะกะ อานุภาเวนะ มาระวิชะยะ นิระภะยะ เตชะปุญณะตา จะเทวะตานัมปิ มะนุสสานันปิ เอหิจิตตัง ปิยังมะมะ อิมังกายะ พันธะนัง อะทิถามิ ปะอัยยิสสุตัง อุปัจสะอิ
เป็นชนเผ่าหนึ่งที่อยู่ทางภาคเหนือของประเทศไทย เดิมทีมีถิ่นฐานอยู่ที่สิบสองปันนาประเทศจีน มีรูปแบบวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่นการแต่งกาย ประเพณีต่าง ๆ
เป็นอีกหนึ่งชนเผ่าที่อยู่ทางภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งเดิมทีจะมีถิ่นฐานอยู่ที่รัฐฉานประเทศพม่า ซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธ์ที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับสองของประเทศ
คำว่า เป็งปุ๊ด เป็นภาษาเหนือ โดย คำว่า เป็ง หมายถึง พระจันทร์วันเพ็ญ และคำว่า ปุ๊ด คือ วันพุธ นั่นเอง
สรุป
ประเพณีเก่าแก่ที่ดีงามของประเทศไทยนั้นยังมีอีกหลายประเพณี ไม่ว่าจะเป็น วันสงกรานต์ วันลอยกระทง เป็นต้น ที่ได้มีสืบสานกันมาอย่างยาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัยเลยทีเดียว
สำหรับพิธีตักบาตรเที่ยงคืน วันเพ็ญพุธ ขึ้น 15 ค่ำนี้ ถือเป็นประเพณีเพื่อสืบทอดเพื่อให้พระพุทธศาสนาให้ดำรงอยู่ครบ 5000 ปี เราชาวพุทธควรที่จะช่วยกันสืบสานประเพณีอันดีงามนี้เอาไว้ให้คงอยู่ต่อไปชั่วลูกชั่วหลาน
บทความที่น่าสนใจ